O Helenie Modrzejewskiej słyszało wielu. I trudno się dziwić, była świetną aktorką, która zrobiła karierę na skalę światową. O Antoninie Hoffmann słyszało już zdecydowanie mniej osób. A szkoda.

Na świat przyszła w Trzebini koło Wschowy 16 czerwca 1842 r. Pochodziła ze zubożałej, ewangelickiej rodziny ziemiańskiej o niemieckich korzeniach. Będąc dziewczynką uczyła się na pensji Pauliny Krakowowej w Warszawie i tam odgrywała swoje pierwsze role w przedstawieniach. Jako nastolatka postanowiła związać się z teatrem, co oczywiście niespecjalnie podobało się jej rodzinie.

W wieku 16 lat zapisała się na prywatne lekcje do Jana Królikowskiego, po kilku z nich dostała się do warszawskiej Szkoły Dramatycznej, kierowanej wówczas przez Józefa Rychtera. W wieku 17 lat zadebiutowała na deskach teatru. Jej pierwszą rolą była Fryderyka Wagner w sztuce „Kamień Probierczy”.

Niedługo później przyjechała pod Wawel i w Krakowie pozostała już do końca swoich dni. W 1860 r. Józef Pfeiffer zaangażował ją do swojego zespołu. To właśnie tu poznała swojego partnera, Stanisława Koźmiana, z którym pozostała do końca życia. Związek był niesformalizowany.

Na krakowskiej scenie debiutowała 29 grudnia 1860 r. rolą tytułową w „Precjozie”. Pierwsza połowa siódmej dekady XIX w. nie była jednak łatwa dla aktorki. Szczególnie wtedy, gdy Pfeiffera zastąpił Adam Miłaszewski. Jego dyrekcja zakończyła się rozpadem zespołu, a sami aktorzy zbierali koszmarne recenzje.

Antonina Hoffmann wyjechała na krótko do Tarnowa, skąd wróciła po kolejnej zmianie dyrektora krakowskiej sceny. Został nim Adam Skorupka, a jako swojego dyrektora artystycznego zatrudnił Stanisława Koźmiana. Kilka lat później Koźmian sam został dyrektorem sceny krakowskiej. Antonina i jej grupa jeździli na występy do wielu miast polskich, a także do Pragi, Wiednia czy Paryża.

Pod rządami Koźmiana bardzo mocno zarysowała się tzw. krakowska szkoła teatralna (w największym skrócie szkoła krakowska polegała na bardzo wnikliwej analizie dzieła literackiego, by jak najlepiej przekazać widzowi zamysł autora, a sami aktorzy mieli czerpać wzorce z potocznej obserwacji i psychologicznej interpretacji postaci).

Antonina Hoffmann zasłynęła wkrótce z bardzo swobodnej, wręcz naturalnej gry aktorskiej. Występowała między innymi z takimi sławami, jak Ludwik Solski i Helena Modrzejewska. Do tej drugiej zresztą często była porównywana.

Grała w licznych sztukach dramatycznych, ale nie stroniła od komedii. Żeby wymienić tylko kilka tytułów: „Hamlet”, „Makbet”, „Otello”, „Poskromienie złośnicy”, „Don Carlos”, „Zemsta”, „Balladyna”. Przez całe swoje życie zagrała niemal 400 ról.

W latach osiemdziesiątych Koźmian zrezygnował z prowadzenia teatru. Sama Hoffmann występowała nadal, ale zdecydowanie rzadziej. Coraz częściej doskwierała jej choroba nowotworowa. Aktorka zmarła dokładnie 16 czerwca 1893 r., czyli w dniu swoich 55 urodzin. Została pochowana w Krakowie.

***